Feline Aids – koci AIDS: Przyczyny, Objawy i Leczenie

Koci AIDS (Feline AIDS) – co to takiego?

Koci AIDS (Feline Acquired Immunodeficiency Syndrome) to choroba wywoływana przez wirus niedoboru odporności kotów (FIV – Feline Immunodeficiency Virus). Jak sama nazwa wskazuje, koci AIDS ma pewne podobieństwa do ludzkiego HIV, ale nie przenosi się na ludzi ani inne zwierzęta, jest zagrożeniem wyłącznie dla kotów.

Jak powszechne jest AIDS u kotów?

Koci AIDS występuje na całym świecie, ale jego częstość różni się w zależności od regionu.

• W badaniu z 2017 roku przeprowadzonym w USA i Kanadzie 3,6% kotów miało dodatni wynik testu na FIV.
• U chorych kotów, np. z problemami jamy ustnej, wskaźnik zakażeń był znacznie wyższy – niemal 10% kotów było nosicielami wirusa.
• W Wielkiej Brytanii od 3 do 6% zdrowych kotów ma FIV, natomiast w grupie kotów chorych liczba ta wzrasta do 12-18%.

Ryzyko zakażenia wzrasta u niekastrowanych kocurów, kotów często wychodzących na zewnątrz oraz u tych, które miały ropnie głębokie rany po pogryzieniach.

Co powoduje AIDS u kotów?

Feline AIDS jest wywoływany przez wirus niedoboru odporności u kotów (FIV). FIV jest retrowirusem należącym do rodzaju lentivirus. Wirus powoduje uogólnioną immunosupresję, niszcząc określone białe krwinki (komórki T pomocnicze).

Niedobór białych krwinek ma bardzo negatywny wpływ na układ odpornościowy kota, czyniąc go bardziej podatnym na infekcje i choroby.

Jak przenosi się AIDS u kotów?

FIV przenosi się głównie poprzez ślinę, najczęściej w wyniku walk między kotami – głębokie ugryzienia są główną drogą zakażenia.

Rzadziej wirus może przenosić się:

• z matki na kocięta w czasie ciąży lub poprzez mleko,
• między kotami żyjącymi w jednym domu, jeśli np. wzajemnie się liżą (ale to zdarza się bardzo rzadko).

Przeczytaj także: Co należy wiedzieć, adoptując kota z wirusem FIV

Czy koci AIDS jest zaraźliwy dla ludzi?

Nie! Koci AIDS i ludzki AIDS to dwie różne choroby wywoływane przez różne wirusy. FIV nie może zarazić ludzi, a HIV nie może zarazić kotów.

Jakie są objawy kociego AIDS?

U kotów chorych na koci AIDS występują objawy związane z obniżoną odpornością, w tym letarg, brak apetytu i gorączka.

FIV osłabia układ odpornościowy kota, co sprawia, że jest on bardziej podatny na infekcje. Objawy choroby mogą być różne, w zależności od etapu zakażenia.

Wczesne objawy:

• Letarg (osowiałość, brak energii)
• Brak apetytu
• Gorączka
• Limfadenopatia (powiększone węzły chłonne)

Zaawansowana faza choroby:

• Zapalenie dziąseł i jamy ustnej z halitozą, ślinieniem się i bólem podczas jedzenia
• Utrata wagi
• Ropnie
• Objawy ze strony układu oddechowego (takie jak świszczący oddech i duszność)
• Objawy neurologiczne (takie jak zmiany w zachowaniu i drgawki)
• Problemy z oczami
• Zaburzenia trawienne

Oprócz tych problemów, AIDS u kotów wiąże się z wieloma innymi współistniejącymi chorobami.

Etapy zakażenia FIV u kotów

FIV rozwija się powoli i może przez długi czas pozostawać ukryty. Wyróżnia się trzy główne etapy choroby:

Faza początkowa (pierwsze 2-4 miesiące po zakażeniu):

Niektóre koty nie wykazują żadnych objawów, U innych pojawia się gorączka, osowiałość, powiększone węzły chłonne.

Faza utajona (może trwać lata):

Kot wygląda na zdrowego, nie ma żadnych objawów, Wirus powoli uszkadza układ odpornościowy.

Faza objawowa – koci AIDS (FAIDS):

Objawy zależą od tego, które narządy są najbardziej osłabione, Najczęściej dochodzi do ciężkich infekcji, utraty wagi i pogorszenia stanu zdrowia.

Zakażenie układu nerwowego może prowadzić do objawów neurologicznych lub zmiany zachowania, zakażenie układu pokarmowego może prowadzić do przewlekłej biegunki. Najbardziej widoczne objawy są zwykle związane z ogólnym niedoborem odporności wywołanym przez wirusa, a wśród objawów można wymienić utratę wagi, brak apetytu, gorączkę, limfadenopatię (powiększone węzły chłonne) i zapalenie dziąseł.

Inne typowe problemy obejmują objawy ze strony górnych dróg oddechowych, takie jak nieżyt nosa (zapalenie wyściółki nosa) i zapalenie spojówek, a także powtarzające się problemy z infekcjami skóry. Dotknięte koty są również bardziej narażone na rozwój raka (np. chłoniaka), a także wielu innych infekcji, które nie powodowałyby poważnych problemów u kotów ze zdrowym układem odpornościowym.

Jak długo żyją koty chore na AIDS?

Koty bez objawów mogą żyć normalnie przez wiele lat.
Koty w zaawansowanym stadium AIDS mogą żyć od kilku miesięcy do kilku lat, jeśli są dobrze leczone.

Jak diagnozuje się FIV?

Wirus niedoboru immunologicznego kotów (FIV) wykrywa się poprzez badanie krwi, a do dyspozycji jest kilka różnych metod diagnostycznych.

Większość testów wykonywanych na miejscu w gabinetach weterynaryjnych to testy wykrywające przeciwciała FIV. Opierają się one na technikach ELISA (enzymatyczny test immunosorpcyjny) lub IC (test immunochromatograficzny), które pozwalają na szybkie wykrycie obecności przeciwciał.

Są to testy o wysokiej skuteczności – mają dużą czułość i specyficzność, co oznacza, że rzadko dają fałszywe wyniki. Co więcej, są szybkie – opiekun kota zazwyczaj otrzymuje wynik już po kilku minutach. Bardzo często wykonuje się testy kombinowane, które równocześnie wykrywają obecność wirusa białaczki kotów (FeLV), ponieważ objawy obu zakażeń mogą być podobne.

Jeśli wynik testu FIV jest pozytywny, próbka krwi może zostać wysłana do laboratorium zewnętrznego, aby przeprowadzić bardziej zaawansowane testy diagnostyczne.

W takich przypadkach stosuje się badania immunofluorescencyjne (IFA) oraz Western blot, które pozwalają na dodatkowe potwierdzenie obecności przeciwciał FIV. Z kolei metody takie jak izolacja wirusa i reakcja łańcuchowa polimerazy (PCR) pozwalają na wykrycie samego wirusa w organizmie kota.

Izolacja wirusa jest bardzo czułą metodą, ale wymaga specjalistycznych laboratoriów, jest kosztowna i czasochłonna – dlatego stosuje się ją rzadko.

Testy PCR, które wykrywają materiał genetyczny wirusa, stały się obecnie szeroko dostępne. Są szczególnie przydatne w przypadku diagnostyki u młodych kociąt, ponieważ u nich przeciwciała pochodzące od zakażonej matki mogą zaburzać wyniki standardowych testów serologicznych.

Dzięki nowoczesnym metodom diagnostycznym można dziś stosunkowo szybko i skutecznie potwierdzić lub wykluczyć zakażenie FIV, co ma kluczowe znaczenie dla dalszego postępowania z kotem

Test na AIDS u kotów

Nie ma osobnego testu na AIDS u kotów, ponieważ Feline AIDS to zaawansowane stadium zakażenia FIV. Jeśli kot wykazuje objawy AIDS i ma pozytywny wynik testu na FIV, oznacza to, że choroba przeszła w końcowe stadium.

Jak leczyć AIDS u kotów

Osoby sprawujące opiekę nad kotem powinny ściśle współpracować z lekarzem weterynarii DVM w celu opracowania indywidualnej strategii leczenia, ale mogą zastosować niektóre z poniższych metod leczenia.

• Zydowudyna (AZT) blokuje wirusowy enzym odwrotnej transkryptazy, hamując infekcję nowych komórek wirusem, ale nie może zmniejszyć namnażania wirusa w komórkach, które są już zainfekowane. AZT jest najbardziej przydatny jako sposób zapobiegania rozwojowi pełnoskalowego kociego AIDS u kotów, a także w leczeniu kotów z chorobą neurologiczną lub zapaleniem dziąseł i jamy ustnej.
• W niektórych badaniach stosowano interferon , którego działanie immunomodulacyjne i przeciwwirusowe poprawiało wskaźniki przeżywalności, podczas gdy wyniki innych badań były mniej przekonujące.
• Modulator odporności limfocytów T (LTCI) stymuluje układ odpornościowy i może łagodzić objawy kliniczne oraz zmniejszać obciążenie wirusowe u chorych kotów.
• Insulina podawana donosowo wiązała się z poprawą stanu zdrowia niektórych kotów cierpiących na neurologiczne objawy kociego AIDS.
• Ogólna terapia wspomagająca odgrywa ważną rolę, stosując antybiotyki w przypadku infekcji bakteryjnych, unikając leków immunosupresyjnych, takich jak glikokortykoidy, a być może erytropoetyny w celu stymulacji produkcji czerwonych krwinek u kotów z anemią. W niektórych przypadkach mogą być również zalecane transfuzje krwi.

Zapobieganie zakażeniu wirusem FIV u kotów

Koty niewychodzące, które są jedynymi zwierzętami w domu, nie są narażone na zakażenie wirusem FIV, czyli kocim AIDS. Jednym z kluczowych sposobów zapobiegania tej chorobie jest kastracja – wykastrowane kocury mają aż o 80% mniejszą skłonność do walk niż ich niekastrowani pobratymcy.

Wirus FIV przenosi się wyłącznie poprzez bezpośredni kontakt między kotami, głównie podczas walk, a nie przez środowisko – nie zarazimy się nim przez miski, kuwetę czy unoszące się w powietrzu drobinki śliny. Na szczęście FIV jest wirusem bardzo wrażliwym – zwykłe detergenty i środki dezynfekujące szybko go unieszkodliwiają, a poza organizmem kota nie jest w stanie przetrwać długo.

Jeśli do domu ma trafić nowy kot, warto przed wprowadzeniem go do reszty stada wykonać test na FIV.

Koty, u których zdiagnozowano wirusa, powinny pozostać kotami niewychodzącymi, aby nie narażać innych zwierząt na zakażenie i jednocześnie ograniczyć ryzyko złapania innych infekcji, na które ich osłabiony układ odpornościowy może być bardziej podatny. Aby wspierać zdrowie FIV-dodatnich kotów, kluczowe jest regularne odrobaczanie, szczepienia oraz zapewnienie im wysokiej jakości diety.

Szczepionka przeciwko AIDS u kotów

Kotom z grupy ryzyka można podać szczepionkę przeciwko kociemu AIDS, która chroni przed dwoma typami FIV.

W Stanach Zjednoczonych dostępna jest szczepionka przeciwko wirusowi FIV, oparta na całym, inaktywowanym wirusie z adiuwantem. Zawiera podtypy A i D, jednak jej skuteczność jest zmienna, a w badaniach wykazano różne rezultaty. Problemem jest brak ochrony przed podtypem B, który jest jednym z dominujących w USA, co sprawia, że ochrona nie jest pełna.

Amerykańskie Stowarzyszenie Lekarzy Weterynarii zajmujących się Kotami (AAFP) uznaje tę szczepionkę za tzw. „nieobowiązkową” (non-core), czyli przeznaczoną głównie dla kotów szczególnie narażonych na zakażenie. Dotyczy to np. kotów wychodzących, które często wdają się w bójki, lub kotów mieszkających z FIV-pozytywnymi współlokatorami.

Szczepienie można rozpocząć u kotów powyżej 8. tygodnia życia. Wymagane są dwie dawki podawane podskórnie w odstępie 2–3 tygodni, a następnie coroczne dawki przypominające. Warto pamiętać, że koty zaszczepione przeciwko FIV będą wykazywać wynik pozytywny w testach serologicznych. Dlatego niezwykle ważne jest ich odpowiednie oznakowanie, np. za pomocą mikroczipa, aby uniknąć pomyłki i nie uznać ich błędnie za nosicieli wirusa.

Czy koty z FIV powinny być usypiane?

Nie! Koty z FIV mogą żyć długo i szczęśliwie, jeśli otrzymają odpowiednią opiekę.
Wiele zakażonych kotów nigdy nie przejdzie do fazy AIDS i dożywa starości bez poważnych problemów zdrowotnych.
Nie należy eutanazjować kota tylko dlatego, że test na FIV wyszedł pozytywnie – najważniejsza jest regularna opieka weterynaryjna i monitorowanie zdrowia.

.

Podsumowanie

FIV to wirus, który osłabia odporność kota, ale nie zawsze prowadzi do AIDS.
Nie ma lekarstwa, ale leczenie wspomagające pozwala kotom żyć długo i szczęśliwie.
Najlepszą profilaktyką jest trzymanie kota w domu i kastracja.
Szczepionka istnieje, ale ma ograniczoną skuteczność i nie jest zalecana dla wszystkich kotów.
Zakażone koty nie powinny być usypiane – wiele z nich dożywa starości.

 Dobra wiadomość: Jeśli Twój kot ma FIV, to nie koniec świata! Przy odpowiedniej opiece może cieszyć się długim i szczęśliwym życiem.